Leczenie alkoholizmu, narkomanii, lekomanii i każdego innego uzależnienia zaczyna się zawsze od podjęcia tego najważniejszego, pierwszego kroku w stronę zdrowienia. Jak namówić osobę uzależnioną na leczenie? To pytanie często jest zadawane przez osoby pragnące pomóc uzależnionym w wyjściu z sideł nałogu. Często rodzina, bliscy i przyjaciele uzależnionych próbują przekonać alkoholika lub narkomana do leczenia, stosując znane metody, które w innych sytuacjach życia codziennego wydają się być rozsądne. Niestety, w przypadku uzależnień te metody okazują się nieskuteczne i często prowadzą do dodatkowych konfliktów i napięć z osobą uzależnioną. Pomimo szczerych chęci i najczystszych intencji bliskich, próby przekonania do podjęcia leczenia kończą się niepowodzeniem.
Spis treści:
- Dlaczego tradycyjne metody argumentacji nie skutkują?
- Mechanizm 1: Iluzja i zaprzeczenie
- Mechanizm 2: Rozproszone i rozdwojone ,,ja”
- Mechanizm 3: Nałogowe regulowanie emocji i uczuć
- Jakie działania należy podjąć, aby namówić osobę uzależnioną na leczenie?
- Jak przyspieszyć decyzję o leczeniu?
Dlaczego tradycyjne metody argumentacji nie skutkują?
Aby zrozumieć dlaczego tradycyjne metody argumentacji są mało skuteczne w przypadku osób uzależnionych, trzeba uświadomić sobie jak działa uzależnienie i jak wpływa ono na sposób myślenia i zachowania osoby uzależnionej. Otóż ”fundamentem” każdego uzależnienia są trzy mechanizmy:
Mechanizm 1: Iluzja i zaprzeczenie
Mechanizm iluzji i zaprzeczenia jest odpowiedzialny za zniekształcenie, a nawet poważne zaburzenie procesów myślowych u osoby uzależnionej. Jak sama nazwa wskazuje, mechanizm ten polega na zdolności osoby uzależnionej do przedstawiania argumentów w taki sposób, aby jak najlepiej podkreślić, że problem w ogóle nie istnieje. Często twierdzi ona również, że w każdej chwili może całkowicie zrezygnować z alkoholu, a moment, kiedy sięga po napój wysokoprocentowy, tłumaczy zazwyczaj gorszym dniem w pracy czy złym samopoczuciem lub odwrotnie: jako potrzebę nagrodzenia swojego sukcesu i podbicia stanu euforii.
Mechanizm 2: Rozproszone i rozdwojone ,,ja”
Drugi mechanizm uzależnienia to zjawisko „rozproszonego i rozdwojonego 'ja'”. Ten mechanizm sprawia, że w psychice osoby uzależnionej tworzą się dwie odrębne wersje samego siebie: jedna z nich aktywuje się po spożyciu alkoholu lub narkotyków, a druga jest osobą „wolną” od uzależnienia. Pod wpływem substancji osoba uzależniona ma zwiększony poziom energii, staje się odważna, czasem nawet mówi się, że takiej osobie „włącza się nieśmiertelność”, a jej poczucie mocy wzrasta. Obiektywna ocena własnego zachowania ulega zaburzeniu, brak jest poszanowania dla powszechnie przyjętych zasad etycznych oraz dla innych osób. Co gorsze, zachowania takiej osoby mogą być również agresywne, pomimo że „na trzeźwo” cechuje ją spokojna osobowość. Ta „wersja” osoby uzależnionej nie uznaje swojej choroby, nie dostrzega problemu i nie widzi potrzeby podjęcia leczenia.
Mechanizm 3: Nałogowe regulowanie emocji i uczuć
Trzeci mechanizm to „Mechanizm nałogowego regulowania emocji i uczuć”, który odpowiada za powstawanie głodu alkoholowego i narkotykowego. W sytuacjach, gdy osoba uzależniona nie radzi sobie z pewnym problemem, ten mechanizm staje się aktywny i generuje głód. Po spożyciu alkoholu lub zażyciu narkotyku/leku osoba uzależniona doświadcza niemal natychmiastowej ulgi. Niestety, ta ulga jest krótkotrwała i kończy się bolesnymi konsekwencjami. Gdy poziom substancji psychoaktywnej we krwi spada, osoba uzależniona zaczyna naprawdę odczuwać problem, którego próbowała uniknąć. Problemy kumulują się, następnie ponownie pojawia się głód, który prowadzi do ponownego zażycia substancji uzależniającej – i tak w kółko.
Niestety po pewnym czasie pojawiają się nowe, jeszcze poważniejsze kłopoty – problemy w pracy, brak pieniędzy, awantury w domu itp. Wtedy pojawia się poczucie winy, wstydu, wyrzutów sumienia. Chory chcąc uniknąć odczuwania tych nieprzyjemnych dla niego uczuć, ponownie sięga po substancję i za każdym razem potrzeba ta wzrasta, gdyż wzrasta na nią tolerancja organizmu. Uwolnienie się od cierpienia przy pomocy używki jest często jedyną radością jaką odczuwa osoba uzależniona. Potem powraca cierpienie. Osoba uzależniona nie potrafi rozwiązać problemów w sposób zdrowy, reguluje więc swoje emocje używkami, lub zachowaniami kompulsywnymi.
Jakie działania należy podjąć, aby namówić osobę uzależnioną na leczenie?
Zrozumienie „fundamentu” każdego uzależnienia ukazuje, że przekonanie osoby uzależnionej do podjęcia leczenia jest zadaniem niezwykle trudnym. Uzależnieni często zamykają się we własnym świecie, tworząc twardą barierę wokół siebie. Choć trudności są znaczne, są one możliwe do przezwyciężenia.
Aby skutecznie namawiać alkoholika lub narkomana do leczenia, istotne jest zastosowanie odpowiedniej strategii. Uzależnienie, jako postępująca, nieuleczalna i śmiertelna choroba, wymaga stanowczego, ale i ostrożnego działania. Należy unikać osądzania, moralizowania i zamiast tego skupić się na rozmowie, wysłuchaniu oraz proponowaniu zdrowych rozwiązań. Przygotowanie do rozmowy, zrozumienie konkretnego uzależnienia i jego leczenia są kluczowe.
Istnieje przekonanie, że osoba uzależniona musi osiągnąć dno, aby zdecydować się na podjęcie leczenia. Niemniej jednak, często to „dno” jest zbyt głęboko zakorzenione, co sprawia, że decyzja o podjęciu terapii staje się niemal niemożliwa. Przyspieszenie procesu podjęcia decyzji o leczeniu można osiągnąć poprzez przerwanie ochrony uzależnionego. Można to uczynić za pomocą konsekwentnych działań ze strony rodziny i pracodawcy, a także rozmów z bliskimi, przy wsparciu terapeuty uzależnień. Ważne jest podkreślenie konieczności ponoszenia odpowiedzialności za własne czyny.
Jak przyspieszyć decyzję o leczeniu?
Aby przyspieszyć decyzję o leczeniu, można skorzystać z konkretnych kroków i działań. Jednym z efektywnych środków jest stawienie uzależnionemu ultimatum, np. informując, że jeśli nie podda się terapii do dnia xx, zostanie zwolniony z pracy. Dodatkowo, warto rozważyć prowadzenie rozmowy z uzależnionym w większym gronie, z udziałem osób, które są mu bliskie i znają szczegóły z jego nałogowego życia. Kluczowe jest, aby te osoby miały pozytywne nastawienie i zamiar udzielenia pomocy, a także były dobrze przygotowane do rozmowy, posiadając konkretne argumenty poparte faktami.
Zaczerpnięcie rad u terapeuty uzależnień przed przeprowadzeniem rozmowy może być cennym krokiem, umożliwiającym lepsze zrozumienie, jak podejść do sytuacji i skutecznie przekazać wsparcie. Jeśli uda się przekonać osobę uzależnioną do podjęcia terapii, istotne jest, aby skontaktować się z ośrodkiem leczenia uzależnień. Ośrodek zapewni niezbędną pomoc zarówno uzależnionemu jak i jego rodzinie, prowadząc ich przez cały proces leczenia.
