Psychologiczne powody sięgania po narkotyki
Sięganie po narkotyki jest często wynikiem skomplikowanej mieszanki osobistych problemów natury psychicznej. Jednym z nich jest skłonność do podejmowania ryzyka, której często towarzyszy ciekawość i poszukiwanie wrażeń. Młode osoby, zwłaszcza te z ograniczoną zdolnością do rozumienia długoterminowych konsekwencji swoich działań, mogą być bardziej podatne na eksperymentowanie z narkotykami, a przez to na popadanie w szkodliwy nałóg.
Zaniżone poczucie wartości to kolejny istotny czynnik sprzyjający powstawaniu uzależnień. Osoby, które nie wierzą w siebie i mają niską samoocenę, mogą sięgać po narkotyki w celu chwilowej poprawy samopoczucia i zmniejszenia odczuwanego niepokoju. Naturalna potrzeba naśladownictwa i wzmocnienia pozycji w środowiskach otwarcie akceptujących przyjmowanie narkotyków stanowi często pierwszy krok w kierunku uzależnienia. Na potencjalnego chorego wpływ może mieć również zachowanie jego idoli, którzy nierzadko prowadzą ryzykowny styl życia pełen używek.
Z drugiej strony wysoki poziom lęku, brak równowagi emocjonalnej oraz nasilony egocentryzm mogą prowadzić do używania narkotyków jako sposobu na radzenie sobie z trudnymi emocjami. Mała odporność psychiczna i stany depresyjne dodatkowo zwiększają ryzyko ucieczki w narkotyki, które pomagają w chwilowym odcięciu się od przytłaczającej rzeczywistości. Brak poczucia sensu życia i perspektyw mogą sprawiać, że narkotyki stają się jedynym rozwiązaniem radzenia sobie z problemami.
Nie można też nie wspomnieć o uwarunkowaniach biogenetycznych predysponujących do uzależnień. Genetyka i biologia odgrywają pewną rolę w podatności na rozwój uzależnienia, co oznacza, że niektóre osoby mogą być bardziej narażone na sięganie po narkotyki wyłącznie ze względu na swoje dziedzictwo genetyczne, lub bardziej nawyki wyniesione z domu (ucieczkowość w substancje).
Wszystkie wymienione czynniki tworzą razem skomplikowany zestaw powodów, dla których ludzie sięgają po narkotyki.
Wpływ środowiska
Środowiskowe czynniki sięgania po narkotyki są złożone i często wynikają z różnych aspektów życia jednostki. Status społeczny i ekonomiczny odgrywa tutaj znaczącą rolę. Sytuacja rodzinna, zwłaszcza kryzysy, długotrwała nieobecność czy pracoholizm rodziców, może prowadzić do uczucia zaniedbania i braku wsparcia emocjonalnego, poczucia odrzucenia, co z kolei zwiększa ryzyko sięgania po substancje psychoaktywne zarówno w młodym wieku jak i w dorosłości.
Środowisko rówieśnicze również może znacząco wpływać na ryzyko sięgnięcia po narkotyki. Jeśli narkotyki są akceptowane lub wręcz promowane wśród grupy rówieśniczej, dana osoba może czuć presję, by również je wypróbować. Dodatkowo, niska aktywność sportowa i kulturalna, obecna szczególnie w środowiskach pseudo kulturystycznych i kibolskich, ogranicza zdrowe alternatywy spędzania wolnego czasu, co zwiększa ryzyko zaangażowania się w destrukcyjne zachowania.
Zagrożenie niesie za sobą utożsamianie się z subkulturą młodzieżową, która często promuje używanie narkotyków jako część swojej tożsamości. Nieprawidłowe postawy i niskie kompetencje wychowawcze rodziców mogą prowadzić do braku odpowiednich wzorców i wsparcia w domu. Zachowania ze strony osób najbliższych, takie jak przemoc i alkoholizm w domu, tworzą środowisko, w którym używanie narkotyków może wydawać się normalne lub akceptowane.
Pierwszy kontakt z narkotykami
Jak zapobiegać uzależnieniom?
Zapobieganie pierwszemu sięgnięciu po narkotyki wymaga wspólnej pracy rodziny, szkoły i instytucji publicznych, z którymi kontakt ma dziecko. Kluczowe jest stworzenie środowiska, które oferuje wsparcie, edukację i alternatywne sposoby radzenia sobie z problemami. Największy wpływ na losy młodego człowieka ma zdecydowanie jego relacja z rodziną, a szczególnie z rodzicami i najbliższymi opiekunami. Budowanie silnych relacji rodzinnych pomaga zmniejszać ryzyko występowania stresujących sytuacji w życiu dziecka oraz pomaga mu radzić sobie z presją rówieśniczą w najbardziej burzliwym dla niego okresie dorastania. Bycie otwartym i empatycznym rodzicem pomaga dziecku poczuć się zaopiekowanym i zrozumianym, co w gruncie rzeczy mocno ogranicza ryzyko wejścia w nałóg. Jeżeli rodzic zauważy coś niepokojącego, pierwsze i najprostsze co powinien zrobić, to podjąć z dzieckiem dialog. Następnym krokiem, jeżeli istnieje podejrzenie, iż dziecko sięga po narkotyki, jest skierowanie się po pomoc do specjalisty.
