Uzależnienie jednego członka rodziny powoduje, iż choroba dotyka nie tylko jego samego, ale porusza równie boleśnie całą jego rodzinę i bliskich. W takiej sytuacji mówimy o współuzależnieniu.
Czym jest współuzależnienie?
Współuzależnienie to zjawisko, w którym bardzo często dochodzi do zmiany ról i obowiązków w relacji. Dzieci często przejmują obowiązki dorosłych, a współuzależniony małżonek musi sam zarządzać domem i finansami – kolokwialnie mówiąc musi „ogarniać” wszystko. Jego potrzeby nie są ważne, wszystko skupia się na „potrzebach” uzależnionego i wokół niego „kręci” się również całe domowe życie. Rytm wyznaczany przez nałogowca, staje się rytmem całej rodziny. Bliscy osób uzależnionych, doświadczają silnego lęku, stresu, wstydu i nierzadko złości. Dzieciom towarzyszy poczucie odrzucenia, emocjonalnego zaniedbania, a to w przyszłości skutkuje problemami emocjonalnymi oraz behawioralnymi.
Rodzina wobec nałogu
Rodzina osoby uzależnionej izoluje się od społeczeństwa z powodu poczucia wstydu i strachu przed oceną. Długotrwałe zaniechanie stosunków towarzyskich prowadzi do osamotnienia, wyobcowania i bezsilności.
Dzieciom towarzyszy niezmiernie mocno odzwierciedlony wstyd za rodzica w nałogu. Z kolei współmałżonków, prócz wstydu, dręczy również poczucie winy. Pomimo wkładania bardzo dużych zasobów energii w to, by rodzina funkcjonowała w sposób zdrowy, często dochodzi do momentu gdzie poczucie wykonywania niewystarczającej pracy prowadzi do myśli, że to właśnie przez nich bliscy doświadczają cierpienia. Szczególnie często wspominają o tym żony uzależnionych.
Uzależnienie jednego z rodziców, generuje wzrost napięć i konfliktów, nierzadko też przemocy domowej. Bowiem chorzy, stają się, z biegiem czasu i nasileniem się nałogu, coraz bardziej rozdrażnieni, agresywni i przemocowi (psychicznie i fizycznie). Dodatkowo nierzadko rodzina, która funkcjonuje z osobą dotkniętą uzależnieniem, doświadcza problemów finansowych, wywołanych nie tylko przeznaczeniem znacznych sum pieniędzy na alkohol lub inne substancje odurzające, ale również na wszelkie aktywności uzależnionego związane z jego nałogiem.
Jak poradzić sobie z uzależnieniem bliskiej osoby?
Uzależnienie to nie kwestia słabej woli człowieka a choroba. Od zaakceptowania tego faktu, można rozpocząć wdrożenie właściwych działań, które mogą pomóc wyjść uzależnionemu z aktywnego nałogu. Kierunkowa edukacja, zrozumienie specyfiki choroby, a później szczera i otwarta komunikacja to uniwersalny punkt wyjścia w drodze do zdrowia. Jednocześnie, to bardzo trudne pierwsze kroki, bo często sam uzależniony nie widzi „problemu”, a jeśli już zaczyna go dostrzegać, nie chce podjąć próby leczenia, tkwiąc w przekonaniu, iż poradzi sobie sam.
W tym czasie oczywiście choroba nie zwalnia, a wręcz rozwija się dalej. Delikatne, ale stanowcze zachęcanie do podjęcia leczenia przez nałogowca oraz „oddanie” go w ręce specjalistów to bardzo dobra decyzja. Nawet jeśli współuzależniony ma dużą wiedzę na temat chorób uzależnień, sam nie jest w stanie, choćby z uwagi na emocjonalne więzi, czy brak właściwych narzędzi terapeutycznych, pomóc bliskiej osobie w skutecznym leczeniu. Tylko specjalistyczna terapia uzależnień, grupy wsparcia, regularne oraz indywidualne spotkania z terapeutą, zmiana starych nawyków na nowe i zdrowe – mogą pomóc w radzeniu sobie z tą chorobą. Leczenie nałogu to długi proces, ale przeprowadzony właściwie jest skuteczny i daje możliwość odzyskania godnego życia i poprawy relacji w rodzinie.
Jakie są możliwości osoby współuzależnionej?
Tak jak potrzeba czasu, by uzależnienie po kolei zdegradowało kolejne obszary życia chorego i jego bliskich, tak i w drugą stronę: potrzeba czasu, aby cała rodzina zaczęła „zdrowieć”. Dlatego jeżeli współuzależniona/y decyduje się towarzyszyć w zdrowieniu osobie uzależnionej, sam/a powinien/nna udać się na swoją terapię. Równoległe podjęcie swojej własnej terapii dedykowanej osobom współuzależnionym odgrywa istotną rolę w leczeniu i pozwala na osiąganie zadowalających rezultatów. Oprócz odpowiednich narzędzi potrzebnych do wspierania trzeźwiejącego współuzależniona/y, otrzyma też wsparcie, pomoc, zrozumienie, oraz możliwość odbarczenia i odbudowania swojego własnego poczucia wartości i zrozumienia swoich (często odsuwanych przez lata na bok) potrzeb.